Privacy en Portretrecht
Als fotograaf heb je te maken met veel wet- en regelgeving. Niet alleen met die van jezelf, zoals je auteursrecht, maar ook met die van de mensen die je fotografeert. Hoe moet je bijvoorbeeld omgaan met de privacy en het portretrecht van de personen die jij tijdens een sportwedstrijd of evenement op de foto hebt gezet?
Toestemming is niet nodig Natuurlijk moet je correct omgaan met de privacy van de gefotografeerden. Dat wil echter nog niet zeggen dat je afhankelijk bent van hen. Meestal mag je gewoon foto’s van mensen maken. Daar heb je geen toestemming voor nodig. De problemen komen pas om de hoek kijken bij het publiceren van portretten. Hier wordt onderscheid gemaakt tussen foto’s die wel of niet in opdracht van de geportretteerde zijn gemaakt. Bij evenementen is er meestal sprake van foto’s die niet in opdracht zijn gemaakt. Publiceren zonder toestemming Onder een niet in opdracht gemaakt portret vallen alle portretten waarbij de foto niet in opdracht van de geportretteerde is gemaakt. Het zijn bijvoorbeeld portretten waarvoor je wel toestemming hebt gekregen, maar waarvoor je geen opdracht had. Uiteraard vallen straatfoto’s hieronder, maar bijvoorbeeld ook foto’s gemaakt tijdens congressen, festivals of evenementen. Als het portret niet in opdracht is gemaakt, mag je het meestal publiceren, zonder toestemming, tenzij de geportretteerde een redelijk belang heeft dat zich tegen openbaarmaking verzet. Voor dat ‘redelijk belang’ zijn helaas geen duidelijke richtlijnen te geven. Het is namelijk altijd een afweging tussen het privacyrecht en portretrecht van de geportretteerde en jouw auteursrecht of jouw recht op vrijheid van meningsuiting, bijvoorbeeld.
Als het gaat om naakt of erotiek, is er natuurlijk al snel sprake van zo’n redelijk belang. Niet iedereen wil herkenbaar naakt ergens op een website verschijnen. Ook met andere intieme foto’s moet je uitkijken. Als iemand niet hoefde te verwachten dat er op die plek of in die situatie foto’s zouden worden gemaakt, hebben ze al snel een redelijk belang. Wanneer iemand zich tijdens een evenement even in een hoekje schuilhoudt, hoeft die persoon er niet op te rekenen dat er daar foto’s van hem worden gemaakt. Zorg ook dat je de context niet verandert. Grappige onderschriften zijn voor je lezers natuurlijk heel leuk, maar als deze de context van de foto opeens veranderen, kan dat ook zorgen voor een redelijk belang van de geportretteerde.
Als het onschuldige foto’s zijn, is er meestal niets aan de hand. Deze kun je over het algemeen gewoon publiceren en dus ook in je portfolio opnemen en verkopen via Oypo.
Zorg dat je zelf op de hoogte bent van de juridische regels
Maak afspraken met het evenement Niet al jouw klanten zijn op de hoogte van de juridische regels. Daardoor kunnen problemen ontstaan. Die wil je natuurlijk het liefst zo goed mogelijk voorkomen. Je zou ze uit kunnen leggen hoe de wet werkt, maar dat zullen de meeste klanten je niet in dank afnemen. Bovendien, lezen ze jouw uitleg wel? Fotografeer je in opdracht van het evenement zelf? Dan is het verstandig met hen af te spreken dat jij de foto’s zult maken, maar dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor het portretrecht. Mochten er mensen zijn met bezwaren, dan zullen zij zich tot die organisatie moeten wenden. Jij kunt in principe de regels met betrekking tot het niet in opdracht gemaakte portret volgen. Je kunt die foto’s dus ook op Oypo plaatsen en daar te koop aanbieden. Let wel op de licentie die je vervolgens meegeeft. Jij kunt aan je kopers tenslotte niets garanderen met betrekking tot het portretrecht. Daar is de openbaarmaker zelf voor verantwoordelijk. Gaan zij dus foto’s gebruiken voor bijvoorbeeld posters voor een volgend jaar, dan zijn zij zelf verantwoordelijk voor het portretrecht van de personen op deze poster.